Tin Tức
Máy kinh vĩ có đo được khoảng cách không? Giải đáp chi tiết cho người mới
Từ trước đến nay, nhiều người mới học trắc địa hoặc kỹ sư trẻ thường thắc mắc: “Máy kinh vĩ có đo được khoảng cách không?”
Đây là một câu hỏi rất phổ biến, bởi dù hình thức của máy kinh vĩ khá giống với máy toàn đạc điện tử, nhưng khả năng đo của hai thiết bị này lại hoàn toàn khác nhau. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết để giải đáp đầy đủ thắc mắc này.
1. Giới thiệu về máy kinh vĩ
Máy kinh vĩ là gì?
Máy kinh vĩ (theodolite) là thiết bị đo góc chính xác, được dùng để:
- Đo góc ngang (phương vị giữa các điểm).
- Đo góc đứng (độ dốc của địa hình).
- Tính cao độ tương đối giữa các điểm trên mặt đất.
Cấu tạo cơ bản
Cấu tạo chính của máy kinh vĩ gồm có:
- Ống kính ngắm – Dùng để ngắm chính xác điểm mục tiêu.
- Bàn độ ngang và bàn độ đứng – Giúp xác định giá trị góc đo.
- Bọt thủy và trục cân bằng – Dùng để cân chỉnh máy nằm đúng phương ngang.
- Chân máy và vít cân bằng – Giúp máy đứng vững, đảm bảo độ chính xác khi đo.
- Ống ngắm quang học (nếu có) – Giúp định tâm chính xác máy trên mốc đo.
Phân loại máy kinh vĩ
Máy kinh vĩ có thể chia thành hai loại:
- Máy kinh vĩ quang cơ học (cổ điển): dùng đọc số thủ công qua bàn độ.
- Máy kinh vĩ điện tử: hiển thị góc đo trực tiếp trên màn hình, giúp thao tác nhanh và chính xác hơn.
2. Máy kinh vĩ có đo được khoảng cách không?
Câu trả lời là:
Máy kinh vĩ KHÔNG đo được khoảng cách trực tiếp, nhưng có thể tính được khoảng cách gián tiếp thông qua công thức đo cao và đo góc.
Giải thích chi tiết:
- Máy kinh vĩ chỉ được thiết kế để đo góc đứng và góc ngang, chứ không có bộ phát và thu tia laser hoặc sóng như máy toàn đạc điện tử hay máy đo khoảng cách laser.
- Tuy nhiên, nếu người đo biết chiều cao của mục tiêu (mia) và góc nghiêng, có thể tính ra khoảng cách nghiêng hoặc khoảng cách bằng thông qua các công thức lượng giác.
Ví dụ:
Khi ngắm mia ở một độ cao xác định, nếu biết góc đứng (α) và chênh cao (h) thì có thể tính ra khoảng cách nghiêng (D):
Hoặc nếu biết chiều cao ngắm và góc nghiêng, bạn có thể tính ra khoảng cách bằng theo nguyên tắc tam giác vuông.
Do đó, máy kinh vĩ không đo trực tiếp được khoảng cách, nhưng vẫn có thể hỗ trợ tính toán khoảng cách một cách gián tiếp, tuy nhiên độ chính xác sẽ phụ thuộc vào tay nghề người đo và điều kiện thực tế.
3. So sánh máy kinh vĩ và máy toàn đạc điện tử
Nhiều người mới thường nhầm lẫn giữa máy kinh vĩ và máy toàn đạc điện tử, vì hình dáng bên ngoài khá giống nhau. Tuy nhiên, hai loại máy này có khả năng và công dụng khác nhau:
Tiêu chí | Máy kinh vĩ | Máy toàn đạc điện tử |
Chức năng chính | Đo góc ngang, góc đứng | Đo góc, đo khoảng cách, lưu trữ và tính tọa độ |
Khả năng đo khoảng cách | Không đo trực tiếp, chỉ tính gián tiếp | Có thể đo trực tiếp khoảng cách nghiêng, khoảng cách bằng, chênh cao chính xác |
Độ chính xác | Cao với góc đo, thấp với khoảng cách | Rất cao cả với góc và khoảng cách |
Bộ phận đo khoảng cách (EDM) | Không có | Có tích hợp |
Giá thành | Rẻ hơn, phù hợp học tập và công trình nhỏ | Cao hơn, chuyên nghiệp hơn |
Ứng dụng | Đo góc, bố trí trục, chuyển góc trong công trình | Đo tọa độ, khảo sát bản đồ, thi công hiện đại |
Như vậy, máy kinh vĩ không thể thay thế hoàn toàn cho máy toàn đạc điện tử, nhất là trong những công trình cần độ chính xác cao về khoảng cách hoặc tọa độ.
4. Khi nào nên dùng máy kinh vĩ?
Mặc dù không đo được khoảng cách trực tiếp, máy kinh vĩ vẫn là công cụ hữu ích trong nhiều trường hợp nhờ tính ổn định và giá thành rẻ.
Các ứng dụng phổ biến của máy kinh vĩ:
- Bố trí trục công trình: xác định chính xác phương hướng và góc quay.
- Đo góc trong trắc địa địa hình: xác định góc giữa các điểm trên khu đất.
- Chuyển mốc cao độ, trục từ bản vẽ ra thực địa.
- Đo độ dốc, độ nghiêng của mái dốc, mặt đường, tường.
- Học tập, đào tạo sinh viên trắc địa – xây dựng.
Với những công trình nhỏ, hoặc khi chỉ cần đo góc mà không cần tọa độ, máy kinh vĩ là lựa chọn tiết kiệm và hiệu quả.
5. Cách đo và tính khoảng cách bằng máy kinh vĩ (gián tiếp)
Nếu bạn vẫn muốn ước lượng khoảng cách bằng máy kinh vĩ, có thể áp dụng phương pháp đo bằng mia và tính lượng giác:
Bước 1: Đặt máy kinh vĩ trên mốc đo, cân bằng và định tâm chính xác.
Bước 2: Ngắm vào mia được dựng tại điểm cần đo.
Bước 3: Đọc góc đứng (α) và ghi lại chiều cao của tia ngắm (h).
Bước 4: Áp dụng công thức lượng giác:
Hoặc nếu biết thêm chênh cao và góc nghiêng, có thể tính được khoảng cách nghiêng và khoảng cách bằng.
Tuy nhiên, phương pháp này chỉ mang tính tương đối, vì sai số dễ phát sinh nếu địa hình không bằng phẳng hoặc người đo không chính xác khi đọc số.
6. Gợi ý cho người mới bắt đầu học kinh vĩ
Nếu bạn mới làm quen với máy kinh vĩ, nên lưu ý:
- Làm chủ kỹ năng cân bằng và định tâm máy.
- Hiểu rõ nguyên tắc đo góc ngang, góc đứng.
- Ghi chép cẩn thận số liệu để tránh sai lệch khi tính toán.
- Tập luyện thường xuyên để nâng cao độ chính xác và tốc độ đo.
7. Địa chỉ mua máy trắc địa chính hãng, uy tín
CÔNG TY CỔ PHẦN CÔNG NGHỆ CHC MIỀN NAM
Chuyên cung cấp các thiết bị trắc địa chất lượng cao với dịch vụ hậu mãi tốt. Đơn vị uy tín với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp máy RTK và các thiết bị GPS.
Địa chỉ: 71 Trường Sơn, Phường Tân Sơn Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Điện thoại: 0965 68 68 69 – 0984 12 08 18
Email: chcmiennamvn@gmail.com
Website: chcmiennam.com
8. Kết luận
- Máy kinh vĩ KHÔNG đo được khoảng cách trực tiếp, vì không có bộ phận phát – thu sóng đo dài.
- Tuy nhiên, vẫn có thể tính được khoảng cách gián tiếp thông qua góc và chiều cao, nhờ các công thức lượng giác.
- Nếu bạn cần đo khoảng cách chính xác, hãy chọn máy toàn đạc điện tử hoặc máy đo khoảng cách laser.
- Nhưng nếu chỉ cần đo góc, bố trí công trình, đo độ dốc thì máy kinh vĩ vẫn là thiết bị đáng tin cậy, đơn giản và tiết kiệm chi phí.
