Tin Tức
Cách cân máy thủy bình chính xác nhất – Hướng dẫn cho người mới học trắc địa
Máy thủy bình là thiết bị đo cao độ phổ biến trong trắc địa xây dựng. Dù là thiết bị đơn giản hơn so với máy toàn đạc, nhưng để đảm bảo kết quả đo chính xác tuyệt đối, người sử dụng phải nắm vững cách cân máy thủy bình. Đây chính là bước quan trọng nhất trước khi đo và cũng là bước người mới thường làm sai.
1. Tại sao cần cân máy thủy bình đúng cách?
Cân máy thủy bình là thao tác điều chỉnh sao cho trục ngắm của máy nằm trong mặt phẳng ngang. Khi máy chưa cân bằng, bọt thủy chưa chuẩn, hay máy đặt lệch chân, kết quả đo sẽ sai lệch, dẫn đến:
- Sai lệch cao độ điểm đo
- Không thể tạo đường ngắm ngang hoàn hảo
- Đọc mia bị lệch vài mm đến vài cm
- Công trình bị sai cao độ trong thi công
- Truyền cao độ không khép kín
2. Cấu tạo liên quan đến việc cân máy
Để thực hiện cân máy hiệu quả, bạn cần nắm các bộ phận quan trọng:
Ốc cân máy (ốc cân chân)
Gồm 3 ốc dùng để điều chỉnh bọt thủy. Đây là thao tác chính để cân bằng.
Bọt thủy tròn
Giúp đặt máy vào trạng thái tương đối cân bằng trước khi ngắm.
Bọt thủy dài (nếu có)
Một số máy có bọt dài để chỉnh chính xác hơn.
Máy thủy bình tự cân bằng (Auto Level)
Bên trong có bộ bù tự động (compensator). Sau khi cân tương đối, bộ bù này sẽ tự điều chỉnh chính xác đường ngắm ngang
3. Cách cân máy thủy bình chính xác nhất – Hướng dẫn chi tiết từng bước
Dưới đây là quy trình chuẩn và đầy đủ, phù hợp cho người mới học trắc địa cũng như kỹ thuật viên lâu năm.
Bước 1: Chọn vị trí đặt máy
- Chọn nơi bằng phẳng hoặc tương đối phẳng
- Tránh đặt gần hố sâu, nền đất sụt lún, hoặc vị trí có rung lắc
- Tránh ánh nắng chiếu trực tiếp vào ống kính gây loá
Mẹo: Đặt máy trên nền đất cứng để hạn chế thay đổi cao độ khi di chuyển.
Bước 2: Mở chân máy và điều chỉnh chiều cao
- Mở ba chân sao cho máy có chiều cao vừa phải, ngắm mia không bị vướng
- Điều chỉnh ba chân sao cho mặt đế chân máy gần ngang
- Nếu chân nào quá thấp, hãy kéo dài chân chứ không cố xoay ốc cân
Bước 3: Gắn máy thủy bình lên chân máy
- Đặt máy lên đầu chân máy
- Siết nhẹ ốc cố định, không xiết quá chặt khi máy chưa cân
- Xoay máy sao cho bọt thủy nằm trong vùng nhìn dễ quan sát
Bước 4: Cân máy bằng ốc cân chân – bước quan trọng nhất
Đây là bước quyết định độ chính xác và là trọng tâm của cách cân máy thủy bình.
Đặt bọt thủy song song với 2 ốc cân
- Xoay máy sao cho bọt thủy nằm thẳng hàng với 2 ốc cân (gọi là ốc A và B).
- Dùng 2 ốc này vặn cùng chiều hoặc ngược chiều để đưa bọt vào giữa.
Lưu ý:
- Vặn 2 ốc theo nguyên tắc “gần nhau thì cùng chiều – xa nhau thì ngược chiều”.
- Không chỉnh 1 ốc đơn lẻ, dễ lệch chuẩn.
Xoay máy 90°
- Xoay máy sao cho bọt thủy nằm theo hướng của ốc còn lại (ốc C).
- Dùng ốc C để chỉnh bọt vào giữa.
Kiểm tra lại bằng cách xoay 360°
- Xoay máy theo vòng tròn
- Nếu bọt vẫn nằm giữa, máy đã cân chính xác
- Nếu lệch, lặp lại thao tác 4.1 và 4.2
4. Những lỗi thường gặp khi cân máy thủy bình và cách khắc phục
Cân không đúng thứ tự ốc
- Nhiều người mới cầm máy thường xoay lung tung cả 3 ốc, kết quả là bọt thủy “chạy loạn”.
- Khắc phục: Luôn cân theo đúng cặp ốc và quy trình như hướng dẫn.
Chân máy không vững
- Gây sai số nghiêm trọng khi bọt thủy bị lệch do đất lún hoặc rung.
- Khắc phục: Nện chắc chân máy xuống đất, kiểm tra độ cứng nền.
Bọt thủy bị lệch chuẩn
- Nếu bọt thủy tròn bị lệch do va đập, bạn sẽ rất khó cân máy.
- Khắc phục: Mang máy đi hiệu chuẩn tại đơn vị chuyên nghiệp.
Không kiểm tra lại sau khi quay máy
Đây là lỗi khá phổ biến. Bọt thủy luôn phải nằm giữa dù xoay máy 360°.
5. Kiểm tra độ chính xác sau khi cân máy (Quan trọng nhưng hay bị bỏ qua)
Dù đã cân, bạn vẫn cần kiểm tra nhanh độ chính xác bằng một trong hai cách:
Kiểm tra nhanh bằng cách đọc mia hai lần
- Đặt mia cố định tại một vị trí
- Ngắm đọc
- Xoay máy 180° và đọc lại
Hai giá trị phải gần như giống nhau (khác ≤1–2 mm).
Kiểm tra bằng phương pháp 2 trạm (Two-peg test)
Đây là cách chuẩn nhất để kiểm tra độ chính xác của trục ngắm và bộ bù.
Nếu kết quả sai lệch lớn, cần mang máy đi kiểm định.
6. Mẹo giúp cân máy nhanh và chính xác cho người mới học trắc địa
- Luôn chỉnh bọt thủy tròn trước
- Không dùng lực quá mạnh khi xoay ốc cân
- Khi gần đến vị trí giữa, hãy xoay chậm và nhẹ
- Đặt máy sao cho bọt thủy dễ quan sát nhất
- Học cách “cảm nhận” độ căng của ốc để không bị trượt
- Khi trời nắng gắt, ưu tiên đặt máy ở bóng râm giảm loá kính
7. Cân máy thủy bình bao lâu thì xong?
- Người mới: 1–3 phút.
- Kỹ thuật viên có kinh nghiệm: 15–30 giây.
⇒ Quan trọng nhất là đúng quy trình, không chạy theo tốc độ.
8. Địa chỉ mua máy trắc địa chính hãng, uy tín
CÔNG TY CỔ PHẦN CÔNG NGHỆ CHC MIỀN NAM
Chuyên cung cấp các thiết bị trắc địa chất lượng cao với dịch vụ hậu mãi tốt. Đơn vị uy tín với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp máy RTK và các thiết bị GPS.
Địa chỉ: 71 Trường Sơn, Phường Tân Sơn Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Điện thoại: 0965 68 68 69 – 0984 12 08 18
Email: chcmiennamvn@gmail.com
Website: chcmiennam.com
9. Kết luận
Trong trắc địa xây dựng, dù công nghệ ngày càng hiện đại, nhưng máy thủy bình vẫn là thiết bị cốt lõi và được sử dụng rộng rãi. Để có kết quả đo chính xác, việc nắm rõ cách cân máy thủy bình là điều bắt buộc đối với mọi kỹ sư, đặc biệt là người mới vào nghề.
Một thao tác cân máy chuẩn không chỉ giúp cho số liệu chính xác mà còn giúp tiết kiệm thời gian, tránh phải đo lại và đảm bảo chất lượng thi công cho toàn bộ công trình.
